Hoog druk zetten: het nieuwe fundament
De grootste verschuiving in het spel onder Heitinga is meteen zichtbaar: druk zetten, en hoog ook. Waar Farioli druk afwisselend toepaste en vaak wachtte op de juiste momenten, laat Heitinga zijn ploeg structureel opjagen. De bal moet vroeg veroverd worden, idealiter al bij de opbouw van de tegenstander.
Die intensiteit wordt vooral via de zijkanten georganiseerd. Veelal begint het pressen aan de linkerkant, waar spelers als Raúl Moro en Owen Wijndal agressief doordekken. Waar Farioli nog werkte met een spits die druk initieerde, kiest Heitinga juist voor de buitenspeler als eerste jager. De timing is cruciaal: alleen als de tegenstander daadwerkelijk inspeelt op een centrale verdediger, mag er doorgestapt worden.
Kleine fout, groot gevolg
In theorie klinkt het gestructureerd, maar in de praktijk is het systeem fragiel. Zoals Peter Bosz het ooit treffend zei: “Als één iemand te laat is, ontspoort de hele trein.” En precies dat zagen we in de voorbereiding. Tegen Aarhus liepen de backs achter de feiten aan, tegen Celtic stapte Klaassen te vroeg, en Youri Regeer en Aron Bouwman vergaten terug te schakelen. Het resultaat: tegendoelpunten na simpele spelverplaatsingen.
Tegen Como faalde het systeem compleet. Ajax kreeg amper druk op de bal. Vooral de rol van de verdedigende middenvelder – eerst Kian Fitz-Jim, later Mokio – was daarin opvallend. Beiden stapten fanatiek door naar voren, maar lieten de ruimte in hun rug ongedekt. En zonder rugdekking werkt geen enkel pressingsysteem.
De rol van de 6: enkel of dubbel?
Op papier speelt Ajax met één controleur, zoals we gewend waren onder Farioli. Maar in de praktijk wisselt Heitinga opvallend vaak van structuur. Soms staat de nummer 6 er helemaal alleen voor, andere keren zakt een tweede middenvelder in om te helpen. Dat gebeurt niet willekeurig, maar afhankelijk van de verwachte druk van de tegenstander.
Ook in de opbouw verschuift het accent. Waar Farioli gericht druk uitlokte om vervolgens ruimtes te vinden, wil Heitinga zo snel mogelijk naar voren. De opbouw is functioneel, niet verleidelijk. Dat vraagt om andere loopacties en een andere bezetting van het middenveld. Heitinga stimuleert positiewisselingen, waardoor middenvelders regelmatig van rol wisselen. Dat levert dynamiek op, maar brengt ook risico’s met zich mee.
Te veel vrijheid, te weinig grip
Juist tegen Como werd dat pijnlijk duidelijk. In de eerste helft stond de nummer 6 – Fitz-Jim en later Mokio – volledig geïsoleerd. Klaassen en Taylor bleven bewust hoog, vermoedelijk op instructie van de staf. Het idee: geen extra spelers in de opbouw om Como geen kans te geven druk te zetten. Maar het gevolg was voorspelbaar: geen dynamiek, geen ondersteuning en amper aansluiting met de aanval.
Het evenwicht tussen controle en vrijheid is nog lang niet gevonden. Heitinga moet balanceren tussen variatie en structuur, tussen wisselwerking en verdedigbare ruimtes. Tot nu toe lijkt het wankel.
Conclusie: veel intentie, weinig precisie
Heitinga kiest voor herkenbare accenten uit het moderne voetbal: pressing, variabele opbouw, flexibele middenvelders. Maar zonder perfect getimede afspraken valt het systeem uiteen. Dat gebeurde nu al tegen Como, Celtic en Aarhus – clubs die Ajax normaliter niet zouden mogen ontregelen.
De parallellen met Farioli zijn er wel: beide hanteren 4-3-3, beide werken met een enkele 6, beide willen backs actief in het spel betrekken. Maar in de kern verschilt het denkkader. Heitinga’s plan is meer direct, minder op controle. Meer risico, minder marge.
Of het werkt? Dat hangt volledig af van uitvoering. En daarin moet Ajax nog grote stappen zetten. Het idee is er, nu het nog geloofwaardig tot leven brengen.
